Гидротехника ишларини бажариш: йиғма темир-бетон элементларини ташиш ва йиғиш

Гидротехника иншоотлари қурилиши жараёнида йиғма темир-бетон конструкциялари ва элементлари иншоотлар қурилиш майдонларига автомобиль, трактор ёки баъзи ҳолларда темирйўл транспорт воситаларида етказиб берилиши мумкин.

Қурилиш объектига олиб келинган йиғма темир-бетон конструкциялари ва элементларини йиғиш ишларини бажарадиган кран иш фронти зонасида жойлаштирилади. Баъзи ҳолларда, йирик йиғма темир-бетон конструкциялари транспорт воситасидан олиниб, кран ёрдамида иншоотга узатилиши ва ўрнатилиши мумкин. Бунда конструкцияларни ортиқча тушириш ва кўтариш ишлари бўлмайди. Аммо, йиғма темир-бетон конструкцияларини тайёрлаш ва йиғиш жараёнлари ўртасида ўзаро аниқ боғланиш бўлиши талаб қилинади.

Йиғма-темир-бетон конструкциялари ва элементларини ташишда ва қурилиш майдонида жойлаштиришда, уларнинг ортиқча силкиниши, зўриқиши, зарарланишига ва шикастланишига йўл қўйилмаслиги керак. Шунинг учун, аксарият йиғма темир-бетон конструкциялари ва элементларида, уларни қандай ҳолатда ташиш ва қурилиш майдончасида жойлаштириш бўйича махсус белгилар қўйилган бўлади.

Йиғма темир-бетон конструкция ва элементларини йиғиш бетон ишларини бажаришда қўлланиладиган ёки иншоотнинг технологик қурилмаларини монтаж қилувчи кран ёрдамида бажариш мумкин (7,5- расм. ГЭС йиғма темир-бетон элементларини монтаж қилиш схемаси). Шунинг учун, йиғма темир-бетон конструкциялари ва элементлари оғирлиги, юқорида қайд қилинган қурилиш жараёнларидаги кранлар юк кўтариш қобилиятларидан ката бўлмаслиги шарт.

Йиғма темир-бетон конструкциялари ва элементларини йиғиш ишлари қуйидаги жараёнлардан иборат:

- йиғма темир-бетон конструкцияси ёки элементини жойлашиш ўрнини тайёрлаш;

- конструкция ёки элементларни йиғиш жараёнига тайёрлаш, конструкция ёки элементларнинг лойиҳавий ишчи чизмаларга мос келишини, тайёрланиши ва олиб келиниш сифатини, йиғиш қурилмаларининг тўғрилигини текшириш;

- кран билан конструкция ёки элементларни кўтариш учун керакли асбоб-ускуналарни тайёрлаш;

- конструкция ёки элементни йиғиш жойига узатиш;

- конструкция ёки элементларни ўрнатиш ва вақтинчалик маҳкамлаш;

- махсус қурилмалар ёрдамида конструкция ёки элементларни лойиҳавий ўрнашиш ҳолатига келтириш;

- якуний маҳкамлаш ва пайвандлаш ишларини бажариш ва вақтинчалик маҳкамлашларни ечиш;

- конструкция ва элементларнинг иншоот қисмларига бириктирилган жойларини бетонлаштириш ва ишлов бериш.

Йиғиш жараёнини бошлашдан олдин энг асосий талаблардан бири – конструкция ёки элементнинг ҳужжатларини таҳлил қилиш ва айниқса, улар массасининг йиғиш крани юк кўтариш қобилиятига мос келиши шарт.

Йиғиш ишлари жараёнида дастлабки босқичдаги конструкция ёки элемент тўлиқ ўрнатилиб бўлмасдан, кейинги босқичдаги монтаж ишларига ўтиш мумкин эмас.

Йиғма темир-бетон конструкцияларидан иншоотлар тикланганда, уларни ўзаро боғлаш ва маҳкамлаш энг асосий ва қийин масалалардан ҳисобланади. Йиғма темир-бетон конструкцияларининг бирлашмалари йиғиш жараёнида кўп меҳнат талаб қилади, яъни конструкциядан чиқиб турган арматураларни тўғрилаш, текислаш ва сифатли пайвандлаш, бирлашмаларга кичик қолипларни ўрнатиш ва кам миқдорда бетон қоришмасини қуйиш, зичлаш ва ҳоказо ишлар кўп меҳнат талаб қилади. Шунга қарамасдан, конструкциялар бирлашмалари талаб даражасида сифатли текисланиши керак. Шундагина бирлашмалардан сув сизиб ўтиши каби салбий ҳолатларнинг олди олиниши мумкин.